Francuskie głosy. O szlachcie, feudalizmie i monarchii w przededniu feudalizmu

W latach 1774–1792, za panowania Ludwika XVI, zegar odmierzający czas końca feudalizmu zaczął gwałtownie przyspieszać. Najpierw były remonstrancje Malesherbesa, dotyczące drażliwej kwestii podatków i arbitralności władzy królewskiej, przedłożone nowemu monarsze 6 maja 1775 roku. I jak zwykle bulwersowały absolutyzm swym wołaniem o wolność i sprawiedliwość społeczną. Potem od roku 1781 cała Francja żyła sprawą Wesela Figara, która rozpaliła do białości uczucia opinii publicznej i skończyła się wielkim tryumfem Beaumarchais’go z 27 kwietnia 1784 roku. Ale to tylko pierwsze elementy długiego ciągu niefortunnych dla monarchii zdarzeń. W 1785 roku wybucha słynna afera naszyjnikowa. Kompromituje ona królową i arcybiskupa de Rohan, potomka jednego z najznamienitszych francuskich rodów, rzucając cień na samo kościelno-monarchiczne jądro struktury dawnego ustroju. Rok 1786 to z kolei okres narastających jak lawina problemów finansowych królestwa i sporu monarchy z Parlamentem o wprowadzenie nowych, obciążających szlachtę podatków. Rok 1787 przebiega natomiast pod znakiem Zgromadzenia Notabli, które kończy się niepowodzeniem i prowadzi do upadku ministra Calonne. A rok 1788 to już tylko ostatnie podrygi dawnego ustroju, przygrywka do Wielkiej Rewolucji. Lamoignon, kanclerz i strażnik pieczęci, usiłuje wprawdzie powtórzyć manewr Maupeou sprzed siedemnastu lat i rozpędzić niepokorny Parlament, ale robi to bezskutecznie. W efekcie władza królewska, której nie po raz pierwszy przychodzi zmierzyć się z opinią publiczną, jawnie oburzoną jej „tyranią”, tym razem kapituluje. Ostatnim aktem tego dramatu jest spóźniona o wiele dekad decyzja Rady Stanu z 8 sierpnia 1788 roku zwołująca na rok następny Stany Generalne.