Człowiek i miasto. Gdańsk i inne przestrzenie

Projektując (a potem budując) miasta i osiedla, zapomniano, że nie mają one być ani „maszyną do mieszkania”, ani wielkoskalowym dziełem sztuki. Miasto to w pierwszej kolejności miejsce do życia jego mieszkańców. W mieście człowiek realizuje swoją egzystencję nie jako spacerowicz, turysta czy włóczęga, ale jako mieszkaniec. Wybierając konkretne miasto, a w nim miejsce do życia, chce mieć poczucie bycia u siebie. Być u siebie to znaczy mieć przestrzeń, gdzie jest się gospodarzem. I gdzie można się czuć swobodniej. Tu człowiek może zrzucić maski, które zakłada, obcując w świecie z innymi, mniej lub bardziej obcymi ludźmi. Tu może być autentyczny, nie musi odgrywać ról, jakie napisali inni. Tu przebywają bliscy, znajomi i ci, którym się ufa. W związku z tym tu człowiek może czuć się bezpiecznie. Warto dodać, że ważnym, chociaż niekoniecznym, składnikiem swojskości jest współudział w budowaniu swojego miejsca. Mieć swoje miejsce to znaczy mieć dokąd wracać z podróży. Mieć punkt, względem którego ocenia się, czy był to daleki, czy bliski wyjazd. (…) Być w mieście to także być wobec miejskich przestrzeni. Ich kształt, a co za tym idzie – charakter wpływa na ludzkie samopoczucie, ale i na formę relacji międzyludzkich. Nie tylko charakter budynków i ich funkcja, ale i sposób ich wzajemnego usytuowania oddziałuje na to, jak człowiek odbiera przestrzeń miasta i jak się w niej zachowuje. Stąd można mówić o wytwarzaniu miejskich przestrzeni. Niniejsza książka jest właśnie efektem indywidualnych (ale też negocjowanych w zespołowych dyskusjach) produkcji miejsc, czy też – jak by powiedział Michel de Certeau – zapisem opowieści przestrzennych, subiektywnych modeli retoryki spaceru, jednostkowych aktów wypowiedzi formułowanych w ramach langue porządku urbanistycznego Gdańska, Londynu, Berlina czy Łodzi. Niezmiernie ważnym aspektem prezentowanych w tomie „odczytań/współ-pisań” miasta pozostaje autorskie doświadczenie twórców artykułów.

Katarzyna Szalewska i Zbyszek Dymarski ze Wstępu