Historia Rasselasa, księcia Abisynii

Samuel Johnson (1709–1784) był poetą, tłumaczem, eseistą, pisał biografie, redagował Szekspira, zakładał i utrzymywał periodyki literackie, niemal samodzielnie stworzył autorytatywny słownik języka angielskiego, napisał wspomnienia z podróży po Szkocji, tragedię i krótką powieść – Historię Rasselasa, księcia Abisynii (1759). Współcześni mówili, że zrobił to jedynie po to, by pokryć koszty pogrzebu matki. Tytułowy Rasselas z woli królewskiego ojca pozostaje uwięziony – do czasu aż sam będzie mógł sprawować rządy – w sielankowej Dolinie Szczęśliwości. Bohater jednak nie jest tam szczęśliwy i ucieka, bowiem miejsce jest tak nasycone przyjemnościami, że jawi się księciu jako wręcz opresyjne. W tym sensie Rasselas jest antyutopią, choć ta struktura gatunkowa jest widoczna tylko w pierwszej, krótszej części powieści, w satyrycznym obrazie Doliny Szczęśliwości. W odbiorze powszechnym tekst Johnsona częściej postrzegano jako powiastkę filozoficzną, tym bardziej że w tym samym roku Wolter wydał swojego Kandyda, rzecz także o poszukiwaniu szczęścia. W przeciwieństwie do wielu oświeceniowych narracji filozoficzny temat eudajmonii przeważa nad politycznym charakterem utopii. Nie ujawnia się w powieści Johnsona jakakolwiek koncepcja naprawiania państwa. Myśl utopijną wypiera tematyka mądrościowa, którą pisarz uprawiał w swojej poezji i esejach.

Seria Bibliotheca Utopiana II